Waar draait het eigenlijk écht om in het leven? Dat was de vraag die vorige week opborrelde tijdens de preekvoorbereiding. Ik worstelde met de tekst die op het rooster stond. Ik vond de woorden van Jezus deze week wel erg snoeihard: “wie zijn leven lief heeft verliest het, maar wie in deze wereld zijn leven haat, behoudt het voor het eeuwige leven.” (Joh. 12:25)
Je leven haten. Ik vind het nogal wat. De harde woorden weerhielden me ervan om met de tekst aan de slag te gaan. Maar de ogen sluiten voor spannende teksten is te makkelijk. Dus liep ik tijdens mijn corona-ommetjes te piekeren hoe ik deze woorden zou kunnen laten klinken in het leven van alledag.
Diezelfde week was ik begonnen in een boek van Sander de Hosson, longarts in het Wilhelmina ziekenhuis in Assen. Een groot deel van de patiënten die bij hem komt heeft niet lang meer te leven. Aan de hand van aangrijpende praktijkvoorbeelden laat hij zien hoe kwaliteit van leven en kwaliteit van sterven door zijn patiënten wordt beleefd. In bijna alle verhalen lees je dat het leven in een ander licht komt te staan als de dood zo duidelijk voor de deur staat. Bij iedereen komt diezelfde vraag terug: waar draait het eigenlijk écht om in het leven? Wat doet ertoe, nu ik weet dat ik niet lang meer heb? Heb ik in mijn leven wel de juiste keuzes gemaakt?
Zo’n laatste levensfase is vaak heel intens. Misschien heb je het zelf wel van dichtbij meegemaakt. Prioriteiten schuiven. Wat eerder altijd hoog op je lijstje stond blijkt ineens toch niet zo belangrijk te zijn. En dingen waar je eerder nooit de tijd voor maakte zijn juist nu de dingen die je wil omarmen omdat ze het leven zin geven. Veel keuzes de in de sneltreinvaart van het leven genomen worden hebben achteraf bezien een hoge prijs gehad. Omdat ze ten koste zijn gegaan van anderen. Die felbegeerde promotie is ten koste gegaan van de mensen die er écht toe doen in je leven. Je partner, kinderen of vrienden. Dat dure huis heeft je misschien wel aanzien gegeven maar leverde elke maand ook financiële zorgen op. Met de nodige spanning van dien. En al die goedkope spulletjes waarmee je welvaart uitstraalt zorgen ergens anders op de wereld voor onderdrukking en uitbuiting en putten uiteindelijk de planeet uit.
Ik vertel natuurlijk niets nieuws maar het lijkt erop dat we zo door het leven geleefd worden dat er weinig ruimte is om stil te staan bij de vraag waar het nu eigenlijk écht om draait in het leven. In het boek van dokter Sander lees ik van mensen die in hun laatste fase spijt hebben: had ik dit maar eerder geweten. Had ik dat maar anders gedaan. Nu het leven bijna voorbij is weet ik pas wat écht belangrijk is. Pijnlijk is het dat het voor sommige dingen dan te laat is. Al lezende bekroop me het gevoel dat het bijna noodzakelijk is om zélf de dood in de ogen te kijken om die ene vraag te kunnen beantwoorden: waar draait het nu eigenlijk écht om in je leven?
Al wandelend kwamen de verhalen van dokter Sander en die harde woorden van Jezus samen: Jezus kijkt in Jeruzalem de dood in de ogen en weet dat zijn leerlingen zonder hem verder zullen moeten gaan. Als een wijze les van iemand die op sterven ligt spreekt hij de harde woorden uit. Hij kiest voor harde taal omdat er daadwerkelijk iets op het spel staat. Iets fundamenteels. Over hoe je in het leven staat.
Draait je leven vooral om jezelf of leef je vanuit de gedachte dat je onderdeel bent van een groter verhaal waarin jij zelf niet in het middelpunt staat? Kies je voor jezelf, dan trek je uiteindelijk aan het kortste eind. Durf je jezelf uit het middelpunt te plaatsen, dan levert dat uiteindelijk een veel breder perspectief op.
Het lijkt zo tegenstrijdig, je eigen leven haten om daardoor het volle leven te ervaren. Toch is het niet veel anders dan de inzichten die je krijgt op de longafdeling van dokter Sander. Met de dood voor ogen wordt daar dag aan dag ervaren dat veel van wat je als je eigen identiteit bent gaan beschouwen jarenlang een façade is gebleken voor wie je echt had willen of kunnen zijn.
Waar draait het bij jou écht om in je leven? Durf je bij die vraag stil te staan? Overdenk het eens tijdens een mooie wandeling. We denken er liever niet aan maar stel dat je morgen hoort dat je niet lang meer hebt, hoe kijk je dan terug op je leven? Op welke keuzes ben je trots, en waar heb je spijt van?