Ze boeien me mateloos. De staarbejaarden. Als je in Griekenland een willekeurig bergdorpje inrijdt kom je ze zeker tegen. Meestal zitten ze voor hun huis maar ze zijn ook te vinden op oude dorpspleinen en in cafeetjes. Staarbejaarden. In Nederland leven ze ook maar daar zitten ze vaak binnen. Daarom vallen ze niet zo op in het straatbeeld.
Ik heb het over vrouwen en mannen van leeftijd die op een stoeltje rustig voor zich uit aan het staren zijn. Soms gaat er een hand omhoog naar een dorpsgenoot of krijgt een voorbijganger een glimlach toegeworpen. Maar het grootste deel van de tijd staren ze. Waar zouden ze aan denken? Gaan er vrolijke gedachten door hun hoofd, mooie herinneringen uit een lang en rijk leven? Of is het staren een pijnlijk piekeren, waarbij teleurstelling en verdriet overheersen? Dat de staarbejaarden ergens aan denken is natuurlijk een aanname, misschien denken ze wel aan niets.
Ze zijn voor mij letterlijk en figuurlijk het gezicht van de karakteristieke dorpjes die ik graag op vakantie opzoek. Op het moment dat ik in de auto vaart minder bij het binnenrijden van zo’n dorpje lijken deze ouderen met hun gestaar een extra appèl te doen op vaart minderen. De wereld trekt langzaam aan hun ogen voorbij. Het nieuws komt via de krant of radio en tv in behapbare porties binnen, op vaste momenten van de dag. Als er gestaard wordt is er alleen het staren. Het lijkt haast meditatief.
Ik heb het deze zomer ook geprobeerd, de staarmeditatie. Gewoon gaan zitten op een stoel, een beetje voor me uitkijken en mijn gedachten de vrije loop laten. Het viel me behoorlijk tegen. Onrustig werd ik er van. Ik had een sterke drang om iets te doen, een bak koffie te zetten, een tijdschrift of boek te pakken of het ‘rondje socials’ op mijn telefoon te doen. Ook bij een pauze tijdens een wandeling lukte het me maar niet om gewoon maar wat voor me uit te staren. Toch even de laatste uitslagen van de Olypische spelen bekijken. En als je dan toch bezig bent even gezellig meedoen in de familie-app.
Dat het moeilijk is om je hoofd leeg te maken tijdens het mediteren is bekend. Er gaan vaak jaren oefening overheen voordat mensen zich vrij van ongewenste gedachten kunnen maken. Maar dat ook gewoon voor je uit staren met een hoofd vol gedachten al moeilijk kon zijn, daar schrok ik toch wel van. De smartphone de schuld geven is natuurlijk makkelijk maar uiteindelijk ben ik het zelf die de ontgrendelingscode intoetst. Een honger naar prikkels, informatie, contact. Te weinig discipline om de verleidingen te weerstaan.
De vraag naar het waarom van de onrust is iets wat ik van mijn vakantie mee terug heb genomen naar huis. Waarom kost het zoveel moeite om een uurtje te staren en de gedachten de vrije loop te laten? Die zoektocht ga ik graag aan. Deze maand word ik 40. Ik heb dus nog even te gaan voordat ik bejaard ben. Misschien klopt het gezegde wel en komt wijsheid met de jaren. Ik zie mezelf in iedergeval wel zitten over 30 jaar, ergens in Griekenland in een bergdorpje. Voor me uit starend. Vriendelijk zwaaiend naar een verdwaalde toerist. Die zich vervolgens afvraagt waarom hij niet zo ontspannen kan staren.